SOMBOR: Višedecenijska saga oko povratka svojevremeno uklonjenog i uništenog spomenika Kralju Ujedinitelju, odnosno Aleksandru Karađorđeviću Prvom, polako se, po svemu sudeći privodi kraju.
Mada je još 2018. godine zvanično odlučeno da se obnovi spomenik koji je početkom okupacije u Drugom svetskom ratu uklonjen, a po završetku rata i uništen, sada je realizacija sve izvesnija. Odbornici Skupštine grada Sombora juče su informisani da je obezbeđen deo sredstava za obnovu spomenika.
Svojevremeno je odluka o obnovi spomenika podrazumevala da će sav trošak finansirati „viši organi vlasti“, a kako je u međuvremenu obezbeđeno osam miliona dinara iz sredstava pokrajinskog buyeta, odnosno iz transfera Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i odnose sa verskim zajednicama, glavni gradski urbanista Milan Stojkov je pozvao odbornike da usvoje prve izmene odluke, po kojoj će ostatak neophodnih sredstava u za sada nepoznatom iznosu biti obezbeđen u varoškom buyetu za sledeću, 2022. godinu. Odbornička većina glasala je za takav predlog, samo petoro odbornika bilo je uzdržano, a odbornik PUPS-a glasao je protiv toga da se, kako je objasnio, pogotovo u situaciji besparice, troše novci poreskih obveznika na spomenik koji bi od Sombora pravio, po njegovom mišljenju, srpsku verziju Skoplja.
Istorijska pravda
Mada su se diskutanti na jučerašnjoj sednici Skupštine grada pozivali i na istorijske činjenice, promakla im je zanimljivost da donošenje jučerašnje konačne odluke o podizanju replike svojevremeno uništenog spomenika kralju Aleksandru zadovoljava i još jednu istorijsku pravdu. Naime, ovom, kao i ostalim sednicama somborskog varoškog parlamenta u ovom sazivu, predsedava Zoran Rus, čije se ime vezuje za neformalnu ulogu „alfe i omege“ Fudbalskog kluba „Radnički 1912“ koji, kao matični, koristi Gradski stadion zbog čije svojevremene izgradnje je originalni spomenik i pretopljen.
Somborci su inače imali priliku da se diče spomenikom Ujedinitelju nešto manje od godinu dana. Podignut je kao znak poštovanja prema monarhu ubijenom u Marsejskom atentatu 1934. i svečano otkriven u junu 1940, da bi ga mađarski fašisti uklonili neposredno po okupaciji već u aprilu sledeće godine. Tokom Drugog svetskog rata je ovaj spomenik čamio u dvorištu Gradskog muzeja, da bi u posleratnim godinama bio pretopljen u Kragujevcu ne bi li se njime, kao sekundarnom sirovinom, finansirala izgradnja tribina ovdašnjeg Gradskog stadiona. Uspostavom višestranačkog sistema u Srbiji otpočela je i, ispostavilo se višedecenijska, prava borba za povratak spomenika Aleksandru Prvom Karađorđeviću u Sombor, koju je otežavala činjenica da orginalni kalupi velikog projugoslovenskog vajara Avgustinčića nisu bili sačuvani. Tačnije, kalupi za izradu biste samog kralja nisu postojali, dok su iz Avgustičićevog muzeja u Hrvatskoj, navodno zbog dotrajalosti, odbili da ustupe postojeći kalup za statuu konja na kojem je pozicionirana figura kralja.
Konačno, nakon odluke o definitivnoj izradi replike 2018. godine i konkursa-javne nabavke okončane u oktobru sledeće godine, gradski petočlani žiri je doneo odluku da se usvoji prvonagrađena ideja vajara Zorana Ivanovića i Aleksandra Nedeljkovića kao drugog člana autorskog tima, čije je likovno rešenje slično Avgustinčićevom delu. Ujedno ovo rešenje predviđa da, u skladu sa uslovima za Sombor nadležnog Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, spomenik posvećen Kralju Aleksandru Prvom Karađorđeviću, umesto originalne pozicije na glavnoj somborskoj ulici, bude podignut ispred istorijskog zdanja Skupštine grada, Županije. Ivanović je umetničkoj javnosti poznat i po svojim realizovanim delima poput spomenika kralju Aleksandru u Nišu, Nikoli Pašiću, Branislavu Nušiću, Milutinu Milankoviću u Beogradu, despotu Stefanu Lazareviću u Despotovcu....
izvor:dnevnik.rs
