Pokretni i nepokretni momenti pronađeni su u centru Sombora tokom izvođenja radova na jednom od simbola grada “Pijace u lancima”, navode dobro upućeni, ali u rovovima nisu pronađena spektakularna istorijska otrkića, kako se pretpostavljalo, koja bi zaustavila radove, čije su novo ruho Somborci čekali decenijama.
Rekonstrukcije u centru grada su za Somborce uvek bila osetljiva tema, naročito ako se bez proverenih istorijskih činjenica senzacionalistički tumači baština grada bez konsultovanja struke, kažu nadležni. Dodaju da su građani neretko podeljenih mišljenja od onih da se treba napraviti sve savremeno, do toga da se ništa ne sme dirati, bez obzira u kakvom je stanju.
Prilikom izgradnje somborske “Pijace u lancima” u istorijskom jezgru Sombora pronađeni su ostaci materijalne kulture: opeke, fragmenti, gleđosane keramike, životinjske kosti i po koja ljudska kost od 18. veka do 20 veka, ističu u Gradskom muzeju Sombor.
“Nisu pronađeni istorijski momenti iz 15. veka što je bilo pretpostavljeno, već su od 18. veka pronađeni temelji konjušarnice današnje Plebanije”, kazao je Peter Mraković, v.d. direktora Gradski muzej Sombor za RTV.
“Po Zakonu o kulturnim dobrima po članu 109. prilikom pronalaska svakog arheološkog objekta pozivaju se arheolozi Zavoda ili arheolozi Gradskog muzeja. Otkriveni objekti su konstatovani u onom zatečenom stanju, u sloju nivelacije i konstatovano je da postoje temeljne stope objekata, koji su građevinski blizu crkve Plebanije i mlečne pijace i objekti, koji su u šahtovima konstatovani u nivou ruševinskog sloja”, saopštila je Viktorija Uzelac, kustos arheolog, Srednji vek i numizmatika.
U Zavodu za zaštitu spomenika kulture napominju da se radovi obavljaju uz obavezu investitora i izvođača da omoguće kontinuirano praćenje situacije od strane struke, arheologa iz Gradskog muzeja Sombor. Prilikom izgradnje pijace vodi se računa da ona bude funkcionalna za život u 21. veku i istovremeno sačuva kulturno-istorijska baština, ističe za RTV glavni urbanista Milan Stojkov.
“Predmeti su pronađeni u smislu što mi zovemo – šut. Sve vreme smo bili u kontaktu sa pokrajinskim Zavodom za zaštitu spomenika kulture iz Petrovaradina. Njihovi ljudi su dolazili ovde redovno, jednom sedmično ili u dve nedelje da obuđu gradilište. Nismo videli nikakav razlog da bi eventualno zaustavljali radove”, rekao je Stojkov.
Od istorijskog nasleđa zadržana su četiri originalna stuba nosači lanaca, a koji služe kao spomenik istorijskim dešavanjima na platou "Pijace u lancima". Vrednosti radova je 45.000.000 dinara, a rok za završetak je jul ove godine.
“Mislim da ne treba u javnosti preterivati u opisima određenih događaja i da ne treba donositi paušalne zaključke zarad provociranja reakcije javnosti (lažno buđenje svesti i emocija lokalne javnosti i osećanja pripadnosti gradu) te povećanja čitanosti ili sticanja profita. U tom smislu mislim da zaista nema razloga da se polarizujemo na one koji uništavaju i one koji brane, jer je to banalizovanje i izvrtanje stvarnosti. Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture dao je uslove za preduzimanje mera tehničke zaštite 2017. godine, u kojima je detaljno opisano čega se projektant mora pridržavati pri izradi projektno tehničke dokumentacije. Ovim dokumentom su propisani i uslovi zaštite prilikom izvodjenja radova na Pijaci u lancima.”, objašnjava Milan Stojkov.
Arheolozi iz muzeja su dokumentovali nalaze u već iskopanim rovovima za postavljanje instalacija radi utvrđivanja postojećeg stanja i zaštite potencijalnih arheoloških objekata i kulturnih slojeva.
“Tokom postavljanja rovova za instalacije naišlo se na nepokretne arheološke ostatke iz perioda Novog veka (XVIII—XIX vek), koji najverovatnije predstavljaju pomoćne objekte zidane za potrebe crkve. U neposrednoj blizini Plebanije otkrivena je najbolje očuvana temeljna stopa pomoćnog objekta (širina temeljne stope 71 cm, očuvani deo imao je 7 redova zidanih krečnim malterom) zidana od cigle velikog formata (31×15 cm, debljina 6,5 cm – signirana latiničnim slovima R.K.I., odnosno 32×16 cm, debljina 8,5 cm, signirana latiničnim slovima E.I.), i opekama bez oznaka koje takođe odgovaraju ovim dimenzijama. Od pokretnog arheološkog materijala konstatovani su fragmenti gleđosane stone keramike, nekoliko fragmenata krčaga dobrog kvaliteta, više sitnih komada tankog stakla uz nekoliko fragmentovanih ljudskih kostiju”, između ostalog pojašnjavaju u sombroskom muzeju.
„Po saznanju da se prilikom izvođenja građevinskih radova naišlo na arheološke nalaze, kontaktirali smo predstavnike Investitora u cilju obustavljanja radova do trenutak dolaska predstavnika Zavoda. Predstavnici Zavoda su izašli na teren i izvršili uvid u radove na rekonstrukciji Pijace u lancima. Tokom izvođenja radova na rekonstrukciji pijace u „lancima“, prilikom iskopa rovova za postavljanje instalacija naišlo se na nepokretne arheološke ostatke. Uvidom u postojeću dokumentaciju o kontinuiranom naseljavanju na ovoj lokaciji kroz istorijske periode i izlaskom na lokaciju, od strane stručne službe ovog Zavoda potvrđeno je, da se na mestu iskopa zaista nalaze ostaci temelja zidanih objekata koji se na osnovu pratećeg pokretnog arheološkog materijala mogu datovati najranije u prvu polovinu 18.veka tj. u vreme nakon izgradnje katoličke crkve Presvetog trojstva i verovatno predstavljaju njene prateće objekte“, rečeno je između ostalog u saopštenju Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Novom Sadu.
Izvor: RTV
