Istorija se u Somboru može učiti i sokakom. Dok pratite još uvek sveže tragove njegovih velikana, sigurno ćete naići i na neki od somborskih muzeja.
Sombor je jedan od retkih gradova koji tragove bogate istorije čuva gotovo netaknutim arhitektonskim nasleđem dosledno, prkoseći modernizaciji. Sombor je grad muzej, jer gotovo svaka kuća čuva više od veka staru priču, pa tako i dom gradskog muzeja, koji život grada otkriva radoznalim posetiocima.
Kuća iz 1870. godine, građena za veleposednika Antala, potomka Fernbahovih, jedne od najbogatijih panonskih porodica, postala je sedište muzeja 1945. godine. U središtu arheološke zbirke, pažnju privlače grobni nalazi stari više od 6 milenijuma.
“U pitanju su muška i ženska figura koje su sahranjene u zgrčenom položaju, oni potiču iz perioda ranog Neolita, to je period između 6066 i 5876. god. pre naše ere”, kaže Brankica Ćurčić, kustoskinja - istoričarka umetnosti.
Deo zbirke su grančarija, zatim primitivno oruđe i različiti premeti iz gvozdenog doba, a izdvaja se bronzani šlem koji je pripadao rimskom konjaniku. Među najvažnijim eksponatima su oni koji oblikuju sudbinu Sombora.
1749 godine, Somborci za 140 hiljada rajskih forinti, od Marije Terezije, otkupljuju povelju slobodnog kraljevskog grada koja stiže iz Beča upravo u kovčegu koji se nalazi pored mene, a sa kojim i počinje istorijska zbirka.
Osim makete grada iz turskog perioda, tu su pečatnici, pehari, važna dokumenta, fijaker star više od stotinu godina, i jedna posebna kasa koja govori o multinacijonalnoj osobenosti varoši.
“Svake izborne godine kada se biraju gradski kapetan, gradonačelnik, predstavnik senata, da se oni biraju upravo iz redova različitih naroda, tako da prisustvo njih trojice bilo je potrebno da bi se sama ova kasa mogla otvoriti”, navodi Brankica Ćurčić, kustoskinja - istoričarka umetnosti.
Deo života bogate Somborke Julijane Palanački i Laze Kostića, u posebnoj prostoriji. Tu je i pult za kojim je vodio svoj dnevnik besmrtni pesnik. U njihovoj blizini kutak posvećen Ernestu Bošnjaku, pioniru jugoslovenske kinematografije, koji je zaslužan za to što je Sombor među prvima dobio bioskop 1906. godine.
“Bio je izgrađen od dasaka, imao je 450 čak mesta i prikazivani su nemi filmovi koje je pratila muzika sa elektronskog klavira”, priča Brankica Ćurčić.
Nekoliko desetina metara od Gradskog muzeja, nalazi se Grašalković palata, iz koje su nakon boravka u karantinu, kolonisti, koji su Dunavom doplovili iz Ulma, naseljavali Vojvodinu. Zato je danas ovde smešten muzej Podunavskih švaba.
“U Prvom talasu naseljen je Banat, naseljeni su isključivo zemljoradnici katolici, drugi talal - Bačka, naseljeni pored zemljoradnika zanatlije i trogvci, i u trećem talasu, koji je ujedno bio i najveći talas kreće naseljavanje protestanata nakon edikta o toleranciji, znači 150 hiljada Nemaca za ta tri talasa”, objašnjava Ivana Dekić, kustoskinja- istoričarka umetnosti.
Procvat industrije kreće izgradnjom velikog bačkog kanala 1802. godine. Ovaj zadatak bio je poveren braći Jožefu i Grabrijelu Kišu, koji su uspeli da spoje obalu Dunava i Tise i naprave prvi plovni kanal u Evropi.
Ivana Dekić objašnjava: “Ovo je maketa bagera za iskopavanje kanala. U svaki točak stane 500 ljudi, dve hiljade ljudi pokreeće mašinu u sredini koja kopa, to su bili francuski zarobljenici iz napoleonovih ratova. Znači bukvalno kao hrčak u kavezu, oni šetaju po točku i pokreću bager”.
Nasleđe ovog naroda, osećamo već na ulazu u vojvođankse kuće, koristeći reči Ajnfort, Gonak, pa sve do bogate trpeze.
“Iz kuhinje smo preuzeli raznorazne nemačke reči, počevši od kuglofa, gibanica, štrudli odnosno, šnenokle, i mnoge druge naše poslastice”, zaključuje Ivana Dekić.
Na ovom mestu možete naučiti Polku ili Bečki Valcer, dok uživate uz muziku i pratite smernice. To je verovatno i najbolji način da osetite energiju jednog naroda, čiji se snažan uticaj i danas oseća ravnicom.
Izvor: RTS
