Postavka izložbe trajaće do 15. 9. 2022. godine.
Na konkurs za “Somborski salon 2023” prijavljeno je 45 autora sa jednim ili više radova. Selektor Salona, likovni kritičar, Sava Stepanov, je u postavku izložbe uvrstio radove 24 autora. Izložbu somborskih autora ove godine sačinjavaće 41 rad.
Obnovljeni Somborski salon je svoju misiju započeo pre jedne decenije (2013), posle dugotrajnijeg perioda neodržavanja ove manifestacije. Pored nekolicine ustrajnih slikara pripadnika starije generacije čiji su izrazi pripadali duhu predhodnog veka (Blesić, Stošić-Vranjski, Sava Stojkov, Spasić) još uvek aktivnih tokom te druge decenije novog veka, na ovoj izložbi nam se predstavljao čitav niz mladih i „novih“ stvaralaca. Obnovljeni salon je tako, postupno, iz izložbe u izložbu, postajao platforma za promociju novih umetničkih senzibiliteta i kvalitetnih reakcija na impulse savremenog sveta i umetnosti.
Sve se to dešavalo usred procesa intenziviranja globalna tehnologizacija i medijalizacija društva i umetnosti. U tom okružju se uspostavljao novi odnos prema slici. U novoj, upravo tada ustanovljavanoj globalnoj informacijskoj mreži – slici/slikarstvu je „ukinut“ dotadašnji primat u vizuelnom sistemu, jer je društvu ponuđena enormna količina tehnoloških, ekranskih, nerukotvorenih slika. U tim momentima izgledalo je da će doći do povlačenja slike, čak i na umetničkoj sceni, jer je novo doba donelo tehnološku umetnost.
Ipak, slikarstvo se održalo. Zahvaljujući svom iskonskom humanom poreklu, zahvaljujući večitoj potrebi umetnika da personalizuje sopstveno viđenje i interpretiranje sveta, zahvaljujući, još uvek, neprevaziđenoj relaciji između čoveka-umetnika i čoveka-posmatrača, relaciji u kojoj obe strane čuvaju svoju ljudskost, pothranjuju svoju osećajnost, grade vlastiti dignitet i dostojanstvo. Istovremeno, tehnološka, medijska, kompjuterska slika je prihvaćena kao logična posledica civilizacijskog progresa. Novo vreme donosi nove načina delanja, reagovanja i izražavanja. Ipak, napredak donosi velike promene koje, u početku, izazivaju sumnju. Zbog toga su, u ranom period procesa ovovremenske medijalizacije slike teoretičari bili oprezni i sumnjičavi: Tehnička slika (osim nekih sjajnih izuzetaka) unifikuje rezultate zadovoljavanjem tehničkom perfekcijom u konačnom statusu slike. Pojam kreativno kao da sve više nestaje u biću umetničkog dela, gde se i sama umetnost u svom globalnom manifestovanju svodi na nivo i značenje masovne kulture, gubeći granice svog kreativnog profila i bića svog kreativnog identiteta. Tehnička slika po zajedničkim standardima depersonalizovanog nastanka, postaje sve vise konvencionalno „uniformna“, pisao je početkom veka Kosta Bogdanović, naš poznati umetnik i teoretičar medija. No, postupno, tokom protekle dve i po decenije umetnici su Bogdanovićevu „tehničku sliku“ i svu tu novu tehnologiju svojom ljudskošću „prilagodili nameni“ iznašavši delotvoran odnos prema novim mogućnostima, prilagodivši je svojim stvaralačkim postupcima i namerama – nastojeći da ovovremenskim sredstvima i načinom definišu svoj stav o dobu u kojem žive i deluju. Zbog toga, danas, nova tehnološka umetnost, uporedo sa slikarstvom, skulpturom i drugim „klasičnim medijima“ zapaženo deluje u okviru savremene umetničke scene.
Nažalost, istorija dosadašnjih salona pokazuje da su procesi medijalizacije u somborskom likovnom krugu usporeni, da su slikarstvo i drugi klasični mediji još uvek primarni načini umetničkog reagovanja na impulse sveta i vremena u kome živimo. Taj izostanak nas upozorava na svojevrsnu neprihvatanje, pa čak, i nerazumevanje realnosti. Samo po sebi to nikako ne znači da je bilo koja umetnička sredina obavezna na inovantne umetničke tendencije, ali je taj izostanak pravi hendikep. Jer, ne zaboravimo – istorija umetnosti je izuzetno važna za sagledavanje i razumevanje sveta, a ona je, zapravo, formirana hronološkim sistematizovanjem nekadašnjih umetničkih inovacija…
Isto tako, pisac ovih redova je uveren da je sve to trebalo reći povodom jedne ovakve izložbe koja opstaje čitavu deceniju. Jer, dužnost današnjeg umetničkog kritičara je da, pored praćenja i komentarisanja umetničkih ostvarenja, sagledava kontekst u kojem umetnost dejstvuje, te da ukaže na adekvatnost njene uloge u globalnim zbivanjima – ne da bi bila „trendi“, nego da bi današnjem čoveku, uhvaćenom u mrežu globalizma, bila bliska i dostupna, da bi mu pružila svojevrsno duhovno utočište, da bi se estetskim i etičkim principima savladale sve tegobe otuđene stvarnosti.
Sve ovo je izrečeno povodom ove izložbe na kojoj ponovo izostaju primeri novomedijske umetnosti. I na ovogodišnjoj izložbi slika dominira. Njeni protagonisti su već poznati posetiocima dosadašnjih Somborskog salona. Uglavnom su prezentovane slike koje su nastale iz kontinuiteta, iz posvećenosti stvaralaca razlozima koji ih zaokuplju već duži period. Očigledno je da ovi umetnici imaju jasno izgrađene stavove, jasno iskazane i definisane senzibilitete kojima oblikuju svoj odnos prema svetu, bilo da se radi o figuraciji ili apstrakciji. Uglavnom se radi o kvalitetnim dosezima. Ono što stalnom pratiocu i akteru ovih salonskih postavki nedostaje jeste „svež dah“, neizvesnost novine, iritantnost i otvorenost za eksperiment i istraživanje… Jer, kod nekih umetnika već dugo nema promene: na njihovim slikama iste i slične teme i prizori samo variraju, pa se stiče utisak da nema hrabrosti da se napusti zona dostignutog komfora i da se krene ukorak sa svetom koji je sav u sudbinskim promenama koje nam diktiraju drugačije modele življenja. To vrenje, egzistencijalno važnih manifestacija u našem društvu i u svetskim razmerima, je izostalo na ovoj izložbi. A to nikako nije dobar znak. Jer, kako se globalna ravnoteža menja (društvena, politička, ekološka, tehnološka…) potrebno je da se promeni i ona kultura koja je dominirala diskursom prošlog veka. Jer, hteli to ili ne, živimo u doba sociološkog globalizma iz kojeg je nemoguće se povući ili isključiti. Sve to zahteva da umetnost bude dinamičnija u iznalaženju novih načina duhovnog i praktičnog življenja i egzistiranja. Zbog toga ova izložba postavlja važno pitanje: da li se tome možemo nadati na narednom Somborskom salonu?
Sava Stepanov, avgusta 2023.
