U odeljenjima u Vojvodini u kojima se školuju učenici na jezicima manjinskih nacionalnih zajednica svake godine sve je manje prvaka. Vojvodina tako polako gubi jedno od svojih najvećih odlika – jezičku šarolikost.
U Vojvodini nije bilo retko da se po gradovima i selima pozdravlja i na tri, četiri jezika. Čuli bi se tu srpski, mađarski, nemački, slovački, pa tako redom. Uvek se ponešto znalo iz jezika komšija iz druge nacionalne zajednice. Tako se naviklo.
Ipak, u mogućoj budućnosti, pojedini jezici ovde se više neće govoriti. Zbog ubrzanog iseljavanja stanovništva, pogotovo nacionalnih manjina, sve je manje ljudi koji u Vojvodini pričaju jezicima koji su ovde postojali od kada je i krenulo naseljavanje ovog dela Evrope.
Većina Slovaka, Rumuna, Hrvata ili Mađara, u Vojvodini imaju pasoše Evropske unije, što im olakšava migracije.
Ne zaboravimo da su se u Vojvodini, pre samo par vekova na nekim mestima govorili francuski i španski, ali te nacionalne zajednice nisu uspele da opstanu na ovom prostoru.
Koordinatorka Odbora za obrazovanje pri Nacionalnom savetu slovačke nacinalne manjine Svetlana Zolnjan kaže da je pre deset godina u slovačkim odeljenjima u osnovnim školama bilo oko 3.400 učenika, a sada ih je tek 2.400. Za deset godina kako ističe, izgubili su 1000 učenika, što je čitava jedna osnovna škola.
Inače, u 17 škola u Vojvodini može se pohađati nastava na slovačkom jeziku, a ukupan broj odeljenja je 134 u osnovnim školama, zajedno sa kombinovanim odeljenjima. Više od polovine škola u kojima postoji nastava na slovačkom ima manje od 15 đaka, koliko je minimalno propisano po zakonu.
„Razlog je odlazak stanovnišva. Što se tiče slovačke nacionalne manjine, pre svega ljudi odlaze u Slovačku, ali i druge zemlje. Nacionalni savet nema kompetencije da reši ekonomska pitanja. Pokušavamo da stipendiramo učenike i na razne druge načine olakšamo im školovanje, ali nažalost taj efekat je jako mali“, izjavila je ona.
U srednjim školama na slovačkom jeziku može se učiti u dve gimnazije u Kovačici i Bačkom Petrovcu, jednoj tehničkoj školi i medicinskoj školi u Novom Sadu, na smeru medicinska sestra.
„Ukupno u svim odeljenjima upisano je 102 učenika u prvi razred. Nacionalni savet daje neku finasijsku podršku tim učenicima kao i Matica slovačka. Deca dobijaju kompjutere, starije srednjojškolce stipendiramo, kao i studente koji se posvete oblastima prosvete, informisanja i kulture, kako bi na taj način obezbedili stručni kadar za škole i lokalne samouprave. U novosadskoj Predškolskoj ustanovi „Radosno detinjstvo“ imamo jedno predškolsko odeljenje koje je slovačkom jeziku“, nastavila je ona.
Na području grada Zrenjanina broj mađarskih odeljenja je ostao na nivou prethodne školske godine, ali je broj dece smanjen. U jedinoj gradskoj osnovnoj školi na mađarskom jeziku samo jedan đak prvak počinje školu 1. septembra.
Najveća dvojezična osnovna škola u Zrenjaninu, osnovna škola “Servo Mihalj” u Mužlji školsku godinu počinje sa 510 učenika u dve školske zgrade. Broj đaka je ostao na prošlogodišnjem nivou, ali je ove godine upisano manje mađarskih đaka prvaka.
“Očekujemo 15 prvaka na mađarskom jeziku, oni će biti smešteni u dva odeljenja, u centralnoj zgradi biće samostalno odeljenje sa 12 učenika, a u tzv. spoljnjoj zgradi kombinovano. Sedmoro dece je manje nego prošle godine što se tiče prvaka“, rekao je Atila Molnar, direktor osnovne škole “Servo Mihalj” u Mužlji za Panon televiziju.
Pokrajina: Dozvoljavamo formiranje odeljenja i kad ima manje od 15 učenika
Iz Pokrajinskog sekretarijata za obrazovanje, propise, upravu i nacionalne manjine nacionalne zajednice, kažu da je u toku prikupljanje upisnih podataka na teritoriji Vojvodine, zbog čega još ne raspolažu zvaničnim podacima koje će objediniti u Informaciji o o predškolskom, osnovnom i srednjem obrazovanju i vaspitanju dece i učenika, s posebnim osvrtom na obrazovanje i vaspitanje na jezicima nacionalnih manjina nacionalnih zajednica.
Dostavili su nam podatke o kretanju broja učenika u poslednjih pet školskih godina u odeljenjima u kojima se nastava odvija na nekom od jezika nacionalnih manjina, koji beleže pad broja broja učenika u svim manjinskim zajednicama.
Ukupan broj učenika na svim jezicima nacionalnih manjina u osnovnim školama u Vojvodini je 2018/2019. godine bio 140.500, dok je u 2022/2023. godini taj broj izbnostio 134.700. U srednjim školama je pre pet godina bilo 62.700, dok je prošle bilo 57.500 učenika.
U mađarskim odeljenjima pre pet godina u osnovnim školama bilo je 11.700 učenika, a prošle godine 10.260, dok je u srednjim školama za isti period, brojka sa 5280 spuštena na 4330.
Manje padove broja učenika zabeležila su rumunska i rusinska odeljenja. Ukupno u školama na rumuskom jeziku pre pet godina bilo je 920 učenika, a prošle godine 834. U rusinskim odeljenjima ukupan broj učenika za isto razdoblje iznosio je 378, odnosno 359 učenika.
Žolt Sakalaš pokrajinski sekretar za obrazovanje, kaže da su svesni činjenice da je obrazovanje na maternjem jeziku od ključnog značaja za očuvanje identiteta svake manjinske zajednice, stoga su u stalnom kontaktu sa manjinskim nacionalnim savetima.
„U koordinaciji s njima pratimo situaciju na terenu i u skladu s njom i po pribavljenom mišljenju odgovarajućeg nacionalnog saveta nacionalne manjine, dajemo saglasnost za ostvarivanje obrazovno-vaspitnog rada za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred. Takođe, putem konkursa, finansiramo različite projekte koji imaju za cilj očuvanje nacionalnog identiteta i kulture nacionalnih manjina, a koji posredno utiču na svest o značaju obrazovanja na maternjem jeziku“, rekao je Sakalaš.
Više prvačića u hrvatskim odeljenjima nego prošle godine
Sa druge strane, nacionalna manjina koja ove godine ima veći broj upisanih prvačića nego prethodne godine je hrvatska.
Nataša Stipančević, članica Izvršnog odbora zadužena za obrazovanje u Hrvatskom nacionalnom veću kaže da je ove godine 22 generacija započela školovanje na hrvatskom jeziku, ali i da je u prvi razred upisano dvostruko više dece u odnosu na prošlu godinu, tačnije 35 učenika u pet osnovnih škola. Dve škole su u Subotici i po jedna u Đurđinu, Tavankutu i Bačkom Monoštoru.
Kako ističe, ti brojevi variraju svake godine, jasno je i da mladi ljudi pokušavaju da pronađu bolji život negde drugde, ali ove se dogodilo tako da imaju razloga da budu zadovoljni.
Nastava u srednjim školama na hrvatskom jeziku organizuje se u tri škole (gimnazija, medicinska i politehnička škola) i kako dodaje Stipančević, zadovoljni su i ovim upisom.
„Ukupno učenika u osnovnim i srednjim školama imamo oko 500 u celovitoj nastavi, od toga u osnovnoj 250 stotina. Još 500 učenika sluša hrvatski jezik sa elementima nacionalne kulture kao izborni predmet. Trudimo se da privučemo učenike, ali i da olakšamo roditeljima koliko je to moguće. Organizujemo razne izvanastavne aktivnosti, naši učenici dobijaju poklon bon od 10.000 dinara za kupovinu pribora, trudimo se i da im obezbedimo besplatan prevoz do škole, oko 50 učenika koristi tu pogodnost“, rekla je Stipančević.
Smatra i da su porodice u Vojvodini prevazišle bojaznost, „šta će se desiti ako dete upišu u hrvatski razred“
„Neki roditelji kažu, ja ne želim da izvajam dete upisom u odeljenje na hrvatskom jeziku, a drugi opet kažu, ne želim da izdvajam dete i ne upišem ga hrvatsko odeljenje. Smatram da nema potrebe da se ljudi boje, država nam je pružila ovo pravo i što ga ne bih iskoristili na svom jeziku, a pogotovo ako beležimo ovako dobre uspehe učenika na brojnim takmičenjima. Svake godine se neko iz odeljenja na hrvatskom vrati sa nagradama“, izjavila je Stipančević.
Izvor: danas.rs
